Bewoners De Peperklip nu “aan de schop” bij LIFE@Urban Roofs

Foto: Van der Tol BV via Woningcorporatie Vestia

Hoe leuk. Mijn collega vraagt of ik Bas van Schelt (Projectontwikkelaar bij Vestia), Eva van Bolderen (Projectmanager bij de gemeente Rotterdam) en Linda Koning (Projectmedewerker leefbaarheid Vestia) wil interviewen voor een blog over de stappen die gemaakt worden in het LIFE@Urban Roofs project. Tuurlijk! Ik wel! Het is superleuk om te vernemen hoe het met dit project gaat. Temeer omdat wij vanaf het eerste idee erover mee hebben mogen denken. We hebben ondersteund bij de gehonoreerde subsidieaanvraag en doen dat nog steeds bij de uitvoering.

Rotterdam zoekt het hogerop

Misschien herinnert u zich het eerste blog over dit project nog: “Rotterdam zoekt het hogerop”, het resultaat van het leuke gesprek bij de gemeente Rotterdam met Paul van Roosmalen en Eline van Weelden over multifunctionele daken. Daken met meerdere functies: wateropvang, energieopwekking, sociale en economische functies en uiteraard een groene functie, een dak met beplanting. Een creatieve manier om bij te dragen aan het behalen van gestelde klimaatdoelen.

De Peperklip, een woningcomplex van woningcorporatie Vestia is een concrete locatie geworden met zo’n multifunctioneel dak. Men zag er naast de groene en sociale functie mogelijkheden voor wateropvang en voor zonnepanelen. Helaas konden niet alle ambitieuze plannen om bouwtechnische en wettelijke redenen gerealiseerd worden. Maar wat wel?   

 

Schets van De Peperklip
Schets van natuurdak op De Peperklip

 

LIFE en De Peperklip

Hoe zijn de gemeente Rotterdam en Vestia ooit tot het initiatief LIFE@UrbanRoofs gekomen?

Bas van Schelt vertelt dat hij al eerder met een collega gesproken had over een groen dak op bestaande bouw en daarbij kwam ook De Peperklip ter sprake. Het was inmiddels ruim 40 jaar oud en toe aan een grondige onderhoudsbeurt. Het zou toch geweldig zijn als dat zou lukken in combinatie met activiteiten op het gebied van klimaatadaptatie? “Ook de gemeente zat op het pad van klimaatadaptatie en multifunctionele daken en wist dat wij geïnteresseerd waren in de pilotprojecten die gestart werden. Vanuit de resilience-strategie heeft de gemeente contact met ons opgenomen en ons uiteindelijk “verleid” tot samenwerking.” Het resultaat is de grootscheepse aanpak van het gebouw De Peperklip, het iconische gebouw in de vorm van een opengebroken paperclip, ontworpen door architect Carel Weeber.

Wat is Vestia’s motivatie voor dit toch heel kostbare project. Wat is het doel?

Bas: “Met het thema klimaatadaptatie moeten we echt wat. Het is nu nog niet verplicht, maar we kunnen al wel ervaring op doen door dit soort projecten op te pakken en we leren er ook ontzettend veel van.”

Het eerste plan voor het groene dak bleek vooral esthetisch, netjes opgedeeld in vakken. Het moest iets bijzonders worden, net als de Peperklip zelf. Het hoveniersbedrijf gaf echter aan dat de natuur zich niet laat opdelen in vakjes. Biodiversiteit, daar gaat het om. Inmiddels is het dak een echt natuurdak, met verschillende biotopen, waar de natuur zijn gang kan gaan. Het dak hoeft daardoor niet strak onderhouden te worden.”

Herziening van het 1200 m2 grote binnenterrein

Beplantingsplan binnenterrein De Peperklip
Een schets van invulling planten binnenterrein De Peperklip

Vestia heeft de renovatie van de 550 woningen, die in totaal onderdak geven aan 1330 bewoners van 125 nationaliteiten afgerond. Het grootste natuurdak, 7600 m2, en de langste geveltuin, ruim 200 meter, van Nederland zijn een feit.  

Afgelopen oktober is een start gemaakt met de werkzaamheden aan het openbare binnenterrein. Hoognodig, want de bomen rondom het groene middenstuk zorgden voor wortelopdruk waardoor de bestrating eromheen enorm slecht begaanbaar werd. Linda: “We hebben geprobeerd om de thema’s hout, vocht, heuvels en steen die op het multifunctionele dak zijn toegepast ook te verwerken in het binnenterrein. Voordeel van het zo divers mogelijk inrichten van het dak en de tuin is ook dat er diverse, verschillende dieren worden aangetrokken.”

De planning is dat het middenterrein in het voorjaar van 2021 klaar is. Daarna staan de zelfbeheertuinen op het programma: tuintjes die door bewoners van De Peperklip worden aangeplant en onderhouden.

 

Hoe wordt het binnenterrein bewaterd?

Bas vertelt dat de regenpijpen vanaf het dak zich aan de verkeerde zijde van De Peperklip bevonden om er optimaal gebruik van te kunnen maken. Daarom is er gekozen om de regenwaterafvoeren van het dak niet af te koppelen van het riool. Voor het heringerichte binnenterrein komt water deels vanuit regentonnen die hemelwater opgevangen hebben vanaf de galerijen.

Bewonersparticipatie De Peperklip

Hoe zijn de bewoners over de aanpak van het binnenterrein geïnformeerd en erbij betrokken?

Muurschildering De Peperklip
Muurschildering De Peperklip

Het veerkrachtig en weerbaar maken van de bewoners is één van de belangrijke drijfveren bij de ontwikkelingen in De Peperklip. Linda vertelt dat de inwoners van Rotterdam Zuid echt heel anders zijn dan in Rotterdam Noord. Zo’n 40% van de bewoners van De Peperklip is werkloos, veelal kwetsbare bewoners met educatie achterstanden. Er is veel vandalisme en overlast en tussen de bewoners is weinig sociale cohesie. Het kost relatief veel energie om de bewoners enthousiast te krijgen.  

“We zijn begonnen met groot onderhoud, hebben leaflets verspreid en pamfletten opgehangen. We hebben bij de start een kick-off feestje georganiseerd. We wilden vooral graag horen wat de wensen en ideeën van de bewoners waren over de invulling van het binnenterrein.” Linda vervolgt: “We hebben ook ouders via de kinderen bereikt. Er zijn langere buitenspeeldagen georganiseerd, zodat de ouders ook kwamen kijken. Er is een Groene Nieuwsbrief ontwikkeld en er is contact gezocht via de Bewonerscommissie.” Ook is er een illustratieworkshop georganiseerd te zijn, waarbij er een grote muurschildering is gemaakt op basis van tekeningen van de kinderen. En tekeningen van kinderen zijn op stoeptegels gedrukt. “Samen met Eva heb ik zelfs in portieken van De Peperklip gestaan om mensen persoonlijk te bereiken,” vertelt Linda.

Hoe staat het met de daadwerkelijk bereikte bewonersparticipatie?

“De reacties van de bewoners zijn zowel positief als negatief. De negatieve reacties zijn getackeld. Je moet dan denken aan praktische zaken waarbij speelheuvels te hoog waren aangelegd, waardoor men vanaf de speelheuvels inkijk in de woning had. Sommige verharde delen van de Peperklip worden vergroend met behulp van zelfbeheertuintjes. In de kop van het gebouw zijn al enkele bewoners enthousiast om zo’n tuintje te verzorgen. We hopen dat dit soort “eigen locaties” het vandalisme vermindert en men de woonomgeving netter houdt.”

Mogelijk wordt er een tuincoach benaderd die met bewoners mee kan denken over de aanpak van de tuin. Energiecoaches worden al ingezet om te helpen bewuster met energie om te gaan. Zo worden de bewoners geholpen met besparen van geld en wordt indirect ook bijgedragen aan klimaatverandering.

Eva beaamt dat bewonersparticipatie tijd nodig heeft. “Er gaat veel tijd overheen voordat een project als dit bij een groter deel van de bewoners gaat leven. Als projectleider krijg je een bepaalde periode om dit op te zetten en daarna stopt het. Dat maakt het wel lastig.”

Op mijn vraag hoe je dan het inmiddels bereikte resultaat borgt, blijkt dat de landelijke vrijwilligersorganisatie Humanitas daarin een belangrijke rol speelt. Deze organisatie helpt bijvoorbeeld mensen om een sociaal netwerk op te bouwen. Humanitas heeft een locatie op het binnenterrein, dat nog uitgebreid wordt met een terras. Ze kunnen het sociale aspect ondersteunen door bijvoorbeeld te zorgen voor het bakje koffie bij de start van de werkzaamheden.

Zijn er nog mooie side-effects door dit project?

Een resultaat van het LIFE project is SROI, Social Return on Investment. Vier bewoners werkten tijdelijk bij de aannemer van het groot onderhoud. Inmiddels is één van hen in dienst genomen bij de aannemer, en de andere bewoners kunnen het opvoeren als werkervaring. Een ander effect is dat er veel aandacht is voor het project vanuit externe partijen, zoals woningcorporaties en andere gemeenten.

Samenwerkingen zijn het sleutelwoord

Volgen er nog vergelijkbare projecten bij Vestia?

“Het wordt lastig om soortgelijke projecten op te pakken. Er moet budget voor zijn of voor vrijgemaakt worden, want er moet altijd geld bij. Breder uitrollen lukt alleen als er ergens gegronde redenen zijn zoals bij schade of bij bewoners die ontevreden zijn over hun leefomgeving. Dan kijken we hoe we in samenwerking met anderen iets kunnen doen om het op te lossen,” antwoordt Bas.

Wat is door de LIFE subsidie mogelijk gemaakt?

Bas geeft aan dat hij het anders wil benaderen.” Het was een ingewikkeld proces waarin het zeker niet altijd mee zat. Maar, door de gezamenlijke handtekeningen met de partners, het samenwerkingsverband dat je hebt, ga je er echt voor, qua commitment, qua geld, ook als er tegenslagen zijn.” Eva vult aan dat er veel minder met klimaatadaptatie gedaan zou zijn, het was dan veel schraler geweest op het binnenterrein.

Er zijn nogal wat wijzigingen geweest die goedkeuring door de EU vereisen. Hoe gaat dat?

Bij elk terugkoppelmoment zijn aan de monitor van de EU de wijzigingen voorgelegd. Denk aan het wijzigen van de wateropvang op het dak, het niet doorgaan van de zonnepanelen etc.  Tijdens de Mid-term rapportage (na 2,5 jaar looptijd van het project) wordt er een officieel wijzigingsverzoek bij LIFE gedaan. Dat is nu net aan de orde.

Wat is de rol van E+M daarbij?

Bij Evers + Manders zijn ze de experts. Ze voelen aan hoe iets landt bij de EU. Ze weten hoe en wanneer je iets moet brengen, hoe je het moet presenteren, en ze weten wat er belangrijk is.

En? Zijn de Vestia-collega’s trots?

Natuurdak De Peperklip

Linda: ”De collega’s ontvangen via Intranet nieuwsberichten over De Peperklip, en men vindt het dak leuk, maar daar blijft het ook bij. Dat heeft vast ook te maken met het feit dat je niet op het dak mag komen. Het is niet sterk genoeg.” Bas vult aan dat destijds de berekeningen voor de dakconstructie heel goed en precies zijn gedaan, maar dat dat nu betekent dat het niet ingesteld is op “bezoek”. Om die reden konden ze ook de vraag om mee te doen aan de Dakendagen helaas niet honoreren.

Jammer. Maar, dat betekent niet dat het resultaat niet zichtbaar is. Vanaf de hoogste appartementen van de Peperklip en andere hoge gebouwen in de omgeving kun je wel degelijk een blik op het multifunctionele dak van De Peperklip werpen, en het binnenterrein is openbaar….

….Tot ziens in resilient Rotterdam!

 

 

Eva, Linda en Bas, hartelijk dank voor jullie tijd en input!

Henny Doppenberg
Marketing en communicatie

 

Volg ons op LinkedIn!       

Dit artikel delen via: LinkedIn